Lekcja historii: Jerzy Liban

Lekcja historii: Jerzy Liban

Jerzy Liban z Legnicy (ur. 1464 r. w Legnicy, zm. po 1546 r. w Krakowie) – polski kompozytor, teoretyk muzyki i filolog, patron głównej nagrody konkursu Legnica Cantat.

Jerzy Liban był wybitnym filologiem, wszechstronnym humanistą, teoretykiem muzyki, pedagogiem, wydawcą, poetą i kompozytorem. Biegle posługiwał się łaciną, greką i hebrajskim. Początkowo nauki pobierał w rodzinnej Legnicy, w szkole kolegiackiej przy kościele św. Piotra i Pawła (budynek szkoły istnieje do dziś, przylega do nowego ratusza). Od 1494 r. studiował w Akademii Krakowskiej, a następnie w Kolonii.
Kiedy w 1501 r. powrócił do Krakowa, w akademii zdobył tytuł bakalarza (1502) i dyplom magistra sztuk (1511).

Odtąd całe życie wiódł w tym mieście. Był nauczycielem szkoły średniej przy kościele Mariackim, kantorem i pedagogiem, a w latach 1514-1522 rektorem tej uczelni. Jako wykładowca Akademii Krakowskiej (w roku 1520 i w latach 1528-1535) propagował kulturę antyczną, przekładał m.in. Arystotelesa, wydawał antologie pism ojców Kościoła i poematy łacińskie. Przypisuje się mu 16 prac, z których część opublikowano, np. „Grecką antologię pism ojców Kościoła” (1528), „Ekonomikę Arystotelesa” (1537), „Cármina Sibýllae Erythrerae” („Przepowiednie Sybilli Erytrejskiej” – kilka wydań) oraz dzieło „De philósophiae laudábilis orátio” („Mowa pochwalna o filozofii”) (1537). W tych pracach Liban wszechstronnie omawia zagadnienia z zakresu filologii, filozofii, historii, medycyny, prawa, teologii i muzyki. Dwa pisma poświęcił jednak wyłącznie muzyce. Pierwsze – „De accéntrum ecclesiasticórum exquísita ratióne” („Wybrana metoda stosowania akcentów kościelnych”) – dedykował Piotrowi Gamratowi, biskupowi krakowskiemu i kanclerzowi Akademii Krakowskiej. Ukazało się ono bez daty druku ok. 1539 r. Autor skupił się w nim na akcentacji i prozodii śpiewów liturgicznych. Drugi traktat, „De músicae láudibus orátio” („Mowa pochwalna o muzyce”), wydano w 1540 r. w drukarni krakowskiej, pod opieką Jana Halicza. Pismo zawiera – jak zaznacza autor – wykład, który wygłosił w Krakowie w 1528 r. Te dwa starodruki są dzisiaj jedynym źródłem wiedzy o twórczości muzycznej Libana.

Ten wybitny legniczanin pochodził prawdopodobnie z niemieckiej rodziny Weihrauch (co oznacza kadzidło, w przełożeniu na grekę – libanos). Choć miał niemieckie pochodzenie, czuł się Polakiem i z Polską związał swoje życie i pracę. O Polsce mówił „patria nostra” (ojczyzna nasza), a język polski nazywał mową naszych ojców („semo patrium nostrum id est Polonus”).

opr. Jan Węcowski

Leave a Reply

Your email address will not be published.